Mnemotechniki – co to takiego?

Któż z nas nie marzy o tym, żeby wygłaszać długie przemówienia bez konieczności korzystania z notatek, by szybko i na długi czas zapamiętywać numery kont czy w krótkim czasie efektywnie opanować słownictwo języka obcego? Okazuje się, że stosunkowo łatwo możemy posiąść takie umiejętności. Wystarczy poznać mnemotechniki.

Już w starożytnej Grecji i Rzymie wykorzystywano z powodzeniem techniki, które pozwalały zapamiętywać i wygłaszać wielostrofowe poematy i rozbudowane eposy. Mnemotechniki, bo właśnie o nich mowa, to intuicyjnie proste sposoby wykorzystania naturalnych możliwości ludzkiego umysłu i wiedzy o procesie zapamiętywania. Może z nich korzystać każdy, kto chce łatwo, szybko i na długo zapamiętywać istotne informacje.

Jakie działają mnemotechniki?

Najważniejsze przed przystąpieniem do poznawania technik pamięciowych jest uświadomienie sobie pewnych zasad działania ludzkiego umysłu. Po pierwsze pamiętajmy, że lewa półkula mózgowa (tzw. profesorska) odpowiada za takie funkcje umysłu, jak logiczne myślenie czy analiza, prawa zaś (tzw. artystyczna) – za wyobraźnię, intuicję i emocje. Zapamiętywanie mnemotechniczne to „myślenie prawopółkulowe”, czyli zapamiętywanie obrazów i wyobrażeń, nie słów. Obraz zapisujemy w pamięci 60 tysięcy razy skuteczniej niż słowo. Druga istotna informacja dotyczy rodzajów (bloków) pamięci. Przyjmuje się powszechnie, że istnieją trzy bloki pamięci:

• pamięć sensoryczna – gromadzi wszystkie informacje z otoczenia wychwycone przez nasze zmysły, ale przechowuje je krótko (mniej niż pół sekundy) i ma bardzo ograniczoną pojemność;
• pamięć krótkiego okresu – charakteryzuje się krótkim okresem magazynowania informacji oraz ograniczoną możliwością ich przyswajania;
• pamięć długiego okresu – pojemność tego bloku jest nieograniczona, choć informacje tu gromadzone nie są dostępne bezpośrednio. Chodzi o to, aby sprawnie je wydobyć.

Mnemotechniki polegają na ustaleniu odpowiednich sygnałów umożliwiających szybkie i skuteczne odszukanie informacji w bloku pamięci długotrwałej. Łatwy do zapamiętania sygnał (obraz, przedmiot, z którym stykamy się codziennie) staje się ścieżką dostępu do pożądanej informacji, zmagazynowanej w pamięci długiego okresu.

System loci - jedna z najbardziej znanych mnemotechnik

Jedną z najbardziej znanych mnemotechnik jest system loci (system miejsc), który z racji pochodzenia zwany jest często rzymskim pokojem lub „hakami”. Ideą tej mnemotechniki jest „umieszczanie” poszczególnych informacji w znanych nam punktach/miejscach. Silne wyobrażenie informacji (zaprzęgamy do procesu wyobrażania wszystkie zmysły i emocje) i ścisły jej związek z miejscem (punktem rzymskiego pokoju) pomaga w sposób bardzo skuteczny w procesie zapamiętywania informacji.

Zasady prawidłowego wykorzystania tej mnemotechniki są bardzo proste. Po pierwsze wybieramy punkty w przestrzeni, w których będziemy „umieszczali” informacje. Punktami mogą być poszczególne części mieszkania, pokoju, rzeczy znajdujące się na biurku, znajome osoby itd. Ważne, by pierwszy punkt był charakterystyczny i łatwo dostępny dla naszej pamięci. Poszczególne punkty pokoju stanowią ścieżki dostępu do zapamiętanej informacji – naprowadzają na prawidłowe jej odtworzenie.

Układ rzymskiego pokoju mogłyby tworzyć następujące elementy: drzwi, półka na ścianie, doniczka, telewizor, okno. Następnie w kolejnych punktach rzymskiego pokoju umieszczamy informacje, które chcemy zapamiętać. Pamiętamy, że wyobrażony obraz musi być jak najbardziej szczegółowy – ma łączyć w sobie wyobrażenie zapachu, smaku, uczucia przy dotyku itp.

Jeśli na przykład wyrazem, który chcemy zapamiętać, jest „wieloryb” i wyobrazimy sobie to zwierzę w drzwiach naszego pokoju, przywołując przy tym smak morskiej wody, która po nim spływa, uczucie dotyku jego skóry, olbrzymie rozmiary, za każdym razem, kiedy spojrzymy na drzwi, zobaczymy wieloryba.
W ten sposób możemy zapamiętywać rozbudowane ciągi informacji.

Napisano na podstawie kursu ESKK „Błyskawiczne przyswajanie wiedzy”.