Jak żyć asertywnie – powiedz sobie tak

Człowiek, jako istota społeczna, nieustannie poddawany jest wpływom ze strony otoczenia. Nierzadko zdarza nam się robić rzeczy, na które nie mamy ochoty, bywa, że nie wiemy, jak się zachować w sytuacjach trudnych i potencjalnie konfliktowych. Jak bronić swoich racji i jednocześnie nie przysparzać sobie wrogów?

Na czym właściwie polega asertywność?

Mimo, że o asertywności powiedziano już sporo, nadal niewielu z nas wie, czym naprawdę jest postawa asertywna i jak wdrożyć ją w życie. Dla większości, asertywność to szuka mówienia „nie”, często kojarzona z bezwzględnym dążeniem do stawiania na swoim. Prawda jest jednak zupełnie inna. Asertywność to umiejętność wyrażania własnych uczuć i myśli oraz dbania o przestrzeganie swoich praw w taki sposób, by nie naruszać praw innych osób. Taka postawa pozwala nam zachować uczciwość wobec samego siebie z równoczesnym poszanowaniem myśli, uczuć i granic drugiego człowiek

Asertywność a typy ludzkich zachowań

Przyjrzyjmy się różnym typom zachowań, charakteryzujących sposób postępowania w relacjach międzyludzkich:

1. Typ bierny – ja nie jestem OK, Ty jesteś OK
2. Typ agresywny – ja jestem OK, Ty nie jesteś OK
3. Typ bierno-agresywny – kombinacja powyższych
4. Typ asertywny – ja jestem OK i Ty jesteś OK

Jak widać, style 1-3 zakładają przewagę jednej ze stron nad drugą. Osoby zachowujące się w sposób pasywny nie potrafią odmawiać i bronić swoich racji. Kontrastująca z bierną, postawa agresywna to stawianie na swoim” bez względu na wszystko. Mieszanką obu tych typów jest podejście bierno-agresywne – osoby z takim stylem zachowań początkowo pozwalają „wejść sobie na głowę”, co negatywnie wpływa na ich samopoczucie.
Narastająca frustracja w konsekwencji przekształca się w agresję. Postawy: agresywna, bierna i bierno-agresywna nieuchronnie prowadzą do konfliktu (więcej informacji znajdziesz w e-booku: Asertywność, dostępnym za darmo w dziale Skuteczna komunikacja w Showroomie ESKK).

Asertywność zaczyna się w głowie

To, w jaki sposób rozwiązujemy problemy i współpracujemy z innymi ludźmi, ma swoje korzenie w naszych przekonaniach na temat otaczającego nas świata oraz nas samych. Jeśli zauważyłeś, że przejawiasz któryś z typów 1-3, zastanów się, co sprawia, że nie jesteś asertywny. Zadaj sobie pytanie: co czuję w sytuacji, gdy chciałbym zachować się asertywnie? Jaka myśl się wtedy pojawia, jakie odczucie w ciele? Odpowiedzi zapisz na kartce. Poznanie i przepracowanie przekonań na temat asertywności, pozwoli Ci pokonać barierę wewnętrzną, która blokowała Cię do tej pory przed życiem w zgodzie z samym sobą.

Techniki zachowań - żyj asertywnie

Dobra wiadomość jest taka, że asertywność nie jest cechą wrodzoną. Możesz się jej nauczyć w każdym momencie swojego życia. Wystarczy poznać kilka zasad i sumiennie je wdrażać. Kiedy już zatem dowiesz się, dlaczego hamowałeś w sobie postawę asertywną, możesz przystąpić do poznawania i ćwiczenia technik, które ułatwią Ci „mówienie sobie TAK”. Narzędzia te z pewnością nie są Ci obce. Chodzi nie tyle o opanowanie czegoś nowego, a o zwrócenie Twojej uwagi na zachowania, które mogą okazać się pomocne, wskazanie sytuacji, w jakich się sprawdzają i wyrobienie nawyku ich stosowania

Technika zepsutej płyty - polega na powtarzaniu określonego komunikatu. Stosując ten manewr unikamy wdawania się w dyskusję i zamiast zaogniać konflikt, spokojnie, raz za razem powtarzamy to, o co nam chodzi. Technika ta przydaje się wówczas, gdy do drugiej osoby nie dociera to, co mówimy, gdy próbuje nami manipulować, zbyć nas, nabierać na współczucie… Niezmiernie ważne jest, by komunikat powtarzać za każdym razem nieco innymi słowami, dzięki czemu sprawiamy wrażenie osoby konsekwentnej, ale nie bezwzględnej. Istotnym elementem przekazu jest również komunikacja niewerbalna – dbajmy, by nasz komunikat nie niósł ze sobą agresji w tonie głosu, czy gestach, bo wówczas najtrafniejsze nawet słowa nie odniosą skutku, a wręcz mogą pogorszyć sytuację.

Sondowanie – technika polecana zwłaszcza w sytuacji, gdy nie wiemy, o co chodzi osobie, która nas atakuje, a także, gdy spotykamy się z krytyką (zwłaszcza niezbyt dla nas jasną). Zamiast odpowiedzieć obroną, która wzmogłaby w rozmówcy agresję, stawiamy mu pytania, próbując doprecyzować, co właściwie ma na myśli. Tu również należy zwrócić baczna uwagę na to, w jaki sposób mówimy i co wyraża nasze ciało, by pytania, które stawiamy nie brzmiały złośliwie, napastliwie czy lekceważąco bądź przeciwnie – nie stawiały nas w pozycji osoby przestraszonej. Tutaj przeczytasz więcej o skutecznych negocjacjach.

Zamglenie – przydatne w sytuacji, gdy ktoś próbuje nas sprowokować, a my nie mamy ochoty wdawać się w długie rozmowy i chcemy szybko uciąć temat. Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie:

– Ostatnio w ogóle nie masz dla nas czasu. Nic tylko praca i praca.

– Faktycznie, ostatnio dużo pracuję.

– Już nie pamiętam, kiedy wychodziliśmy gdzieś wieczorem.

– To prawda, przez ostatnie miesiące nie wychodziliśmy wieczorami.

Przytakując rozmówcy z jednej strony pokazujemy, że go słuchamy, z drugiej zaś, zachowujemy dystans, nie wchodząc w konflikt.

To tylko niektóre z przykładów zachowań asertywnych oraz sytuacji, w których takie postępowanie może się przydać. Asertywność nie jest wyłącznie umiejętnością odnalezienia się w sytuacjach trudnych, ale również zdolnością przyjmowania komplementów i pochwał, wyrażania opinii oraz przyjmowania i udzielania krytyki. Dlaczego warto być asertywnym? By żyło się nam łatwiej!

Osoby asertywne częściej dostają to, na czym im zależy, mają poczucie sprawczości, panowania nad swoim życiem. Dzięki systematycznej pracy, obserwacji, analizie i korekcie swoich zachowań możesz stać się jedną z nich. Powodzenia!
Czujesz niedosyt? Więcej informacji i przydatnych przykładów oraz odpowiedzi na pytanie „Czy zawsze warto być asertywnym?” znajdziesz w kursie ESKK: Skuteczna komunikacja.