W jakim języku mówił Jezus Chrystus?

W grudniu tradycyjnie świętujemy narodziny Jezusa. Wiemy, że był pochodzącym z Galilei Żydem, który żył w czasach Imperium Rzymskiego i wychowywał w multikulturowym tyglu na Bliskim Wschodzie. Zastanówmy się zatem, w jakim języku mówił Jezus Chrystus? Czy był to hebrajski albo łacina? A może był on poliglotą? 

Jidysz 

To język często kojarzony ze społecznością żydowską. Niegdyś - głównie tymi jej przedstawicielami, którzy osiedlili się na terytorium Europy. Dziś - z bardziej z ortodoksyjnymi wyznawcami judaizmu. Jidysz wykształcił się w dolinie Renu, na terytorium dzisiejszych Niemiec ok. X wieku n.e. - a więc prawie tysiąc lat po Chrystusie. Stąd wiemy, że nie był to język, którym mógł się on posługiwać. 

Hebrajski 

Język, w którym spisywano najstarsze teksty biblijne, a współcześnie - język urzędowy w państwie Izrael. Istnieje od ponad 3 tysięcy lat, a jego losy i rozwój są dość skomplikowane. Stworzono w nim większość Starego Testamentu. Ale od momentu tzw. niewoli babilońskiej stracił na znaczeniu i funkcjonował jedynie w literaturze, a nie w żywej mowie. Jego rewitalizacja rozpoczęła się dopiero pod koniec XVIII wieku. Jej zwieńczeniem było uznanie go językiem oficjalnym nowopowstałego państwa Izrael w 1948 roku. Czy zatem Jezus Chrystus mówił po hebrajsku? Z dużym prawdopodobieństwem tak, ale nie w codziennym użyciu. W czasach Chrystusa hebrajski był językiem dość marginalizowanym i używanym jedynie podczas liturgii (podobny los spotkał później łacinę). Jezus odprawiał żydowskie obrzędy religijne, więc musiał to robić po hebrajsku. 

Aramejski 

Skoro w czasach Jezusa Chrystusa tradycyjny język jego społeczności, czyli hebrajski, był tylko językiem religijnej celebry, to jak porozumiewali się ówcześni mieszkańcy Izraela i Palestyny? Odpowiedź może zaskoczyć. Używali oni, podobnie jak większość ludności Bliskiego Wschodu, aramejskiego. Jego sukces był wynikiem ekspansji starożytnych imperiów, najpierw Asyryjczyków, a potem Persów, którzy przesiedlali Aramejczyków na terenie całego państwa. W ten sposób pomogli rozsiać znajomość ich języka od Egiptu aż po Armenię. Aramejski był lingua franca tamtych czasów. Zdążył stać się podstawowym narzędziem komunikacji w Izraelu i Palestynie na kilkaset lat przed narodzinami Jezusa. Jest najbardziej prawdopodobne, że to właśnie tego języka używał on do codziennej komunikacji. W aramejskim spisano też kilka ksiąg Nowego Testamentu. 

Grecki 

Jezus pochodził z prowincji Judea (zbiorcze i upraszczające określenie krain składających się na Palestynę: Judei, Galilei i Samarii). Mniej więcej 60 lat przed jego narodzinami stała się ona częścią Imperium Rzymskiego, jako mała, odległa od stolicy i niewiele znacząca cząstka politycznego kolosa. Jednak jeszcze wcześniej, tj. od momentu podbicia regionu przez Aleksandra Macedońskiego, przez prawie 300 lat Judea pozostawała w strefie greckich wpływów. Zresztą Judea to grecka wersja wcześniejszej nazwy Juda. Dlatego też to greka, a nie łacina, była w powszechniejszym użyciu na tamtym obszarze za czasów Jezusa, zwłaszcza w sprawach urzędowych. On sam prawdopodobnie w jakimś stopniu też się nią posługiwał. Zapewne jego apostołowie nauczali po grecku, gdyż była uniwersalna i zrozumiała dla liczniejszego grona odbiorców. Większość Nowego Testamentu napisano w tym języku. 

Łaciński 

W jakim języku mówił Jezus Chrystus? Być może po łacińsku? Bo przecież w jakiś sposób rozmawiał z Poncjuszem Piłatem. Łacina pojawiła się na Bliskim Wschodzie wraz z nastaniem rzymskich rządów. Była jednak językiem administracji i wojska, a nie podbitych nacji. Posługiwali się nią urzędnicy, tacy właśnie jak Piłat oraz stacjonujący tam żołnierze. Z uwagi na silnie zakorzenienie greki w tej części świata, bardzo możliwe, że Piłat z miejscowymi porozumiewał się właśnie po grecku.  

W jakim języku mówił Jezus Chrystus – podsumowanie 

Na pytanie z tytułu nie ma wcale jednej i konkretnej odpowiedzi. Żyjący w Palestynie Jezus mówił językiem tamtejszej ludności, czyli aramejskim. Jednocześnie jako przedstawiciel judaizmu znał hebrajski liturgiczny. Jako mieszkaniec pobijanej przez imperia prowincji, mógł komunikować się również po grecku i być może po łacinie. 

Żródła:
Język hebrajski, wikipedia.pl
What language did Jesus speak?, history.com
Who, What, Why - What languages would Jesus have spoken?, BBC.com