Skuteczna komunikacja

Poza słowami – komunikacja niewerbalna

Komunikacja niewerbalna ma ogromny wpływ na to, jak zostanie odebrane przesłanie wyrażane za pomocą słów, a często wręcz o tym decyduje. Na to, jak zostanie odczytany przekaz w 7% ma wpływ to, co mówimy, to jak mówimy - w 38%, a mowa ciała - w 55%. A to oznacza, że proces komunikacji w 93% opiera się na przekazie niewerbalnym!

Komunikacja niewerbalna jest jedynym środkiem porozumiewania się zwierząt. Człowiek, zanim nabył umiejętność posługiwania się mową, porozumiewał się wyłącznie w ten sposób. Jak pokazują badania, istnieją gesty i zachowania, które są wrodzone. Stwierdzono, że mimika i mowa ciała dzieci głuchoniewidomych od urodzenia w zakresie podstawowych emocji jest taka sama jak osób, które mają możliwość obserwowania otoczenia. Emocje takie, jak radość, smutek, zdziwienie, strach, złość oraz niesmak wyrażane są podobnie na całym świecie. Przyjęto więc, że pewne zachowania są wrodzone i uniwersalne. Oprócz nich istnieją jednak także takie, których się uczymy i takie, które zależne są od kultury, w której żyjemy.

Gesty, postawa, mimika, sposób mówienia, sposób aranżacji czy zajmowania przestrzeni niosą ze sobą potężny ładunek informacji i składają się na komunikację niejęzykową, czyli niewerbalną. Co jednak ciekawe, pomimo tego, że komunikaty niewerbalne są tak powszechne i niosą ze sobą tak wiele informacji, wysyłane są w dużej części bezwiednie – nie zdajemy sobie z tego sprawy, że coś otoczeniu sygnalizujemy. Dzieje się tak dlatego, że wiele zachowań niewerbalnych rejestrujemy nieświadomie – mamy przecież ograniczone możliwości świadomego spostrzegania. Tym niemniej te zachowania wzbudzają w nas określoną reakcję emocjonalną, choć często nie potrafimy uzasadnić jej powodu: „coś nam mówi” albo „intuicyjnie czujemy”, że ktoś jest taki a nie inny, w określony sposób odbiera nasze słowa, nie mówi prawdy itp.

Bo nie tylko słowa przekazują treści. Gesty (np. krzyżowanie rąk), westchnienia, spojrzenia, postawa ciała (np. odchylanie się w czasie rozmowy), ubiór, nawet odległość, w jakiej się siada od rozmówcy – wszystko to niesie ze sobą określoną informację. Niekiedy niewerbalne sygnały z powodzeniem zastępują mówienie, na przykład jedno ciężkie westchnienie na widok jakiejś osoby wystarczy za słowa; podobnie jak pełna odrazy mina.

Porozumiewamy się z innymi nie tylko za pomocą słów. Informacje o cudzych stanach, nastawieniach, opiniach, uczuciach czerpiemy także z innych źródeł. Obserwujemy wyraz twarzy, zachowania, gesty. Zwracamy uwagę na to, jak dana osoba wygląda. Wsłuchujemy się w ton jej głosu. Uwzględniamy to, jakimi przedmiotami się otacza. Z tych środków możemy wiele wyczytać, jednak i one nie wyczerpują listy rodzajów komunikatów niewerbalnych. Pełną listę tworzą:

• mimika,
• kontakt wzrokowy,
• zachowania wokalne,
• gesty,
• postawa,
• wygląd,
• środowisko fizyczne,
• zachowania przestrzenne.

Więcej informacji na temat poszczególnych rodzajów komunikacji niewerbalnej i samego procesu komunikacji znajdziesz w kursie „Skuteczna komunikacja”, na podstawie którego powstał ten artykuł.